By urządzenia mogły pracować w niebezpiecznych warunkach, jak strefy zagrożone wybuchem muszą spełniać serię norm i przepisów. Bez nich w zakładach pracy panowałaby samowolka, a zdrowie pracowników mogłoby być bardziej narażone na wybuchy z powodu niestosowania specjalistycznych urządzeń. Z tego powodu powstała dyrektywa ATEX, która określa wymagania w zakresie budowy urządzeń dopuszczonych do pracy w atmosferach wybuchowych. Ponadto opisuje ona sposób znakowania systemów ochronnych, a także inne procedury dotyczące stref potencjalnie wybuchowych.
W dzisiejszym artykule przedstawimy, czym jest dyrektywa ATEX i co definiuje, gdzie należy stosować oświetlenie z certyfikatem ATEX, a także co może się stać, gdy nie zostaną zastosowane oprawy z atestem wybuchowym.
Poszukujesz oświetlenia? zadzwoń do nas!
Najczęściej wybierane lampy z certyfikatem ATEX przez naszych klientów:
ATEX od francuskiego Atmosphères Explosibles jest dyrektywą Unii Europejskiej, opisującej zasadnicze wymagania, jakie musi spełniać każdy produkt w strefie wybuchowej. Dokładniej rzecz ujmując, dyrektywa ATEX 2014/34/UE obejmuje wymagania z zakresu projektowania i budowy urządzeń przeznaczonych do stref wybuchowych, procedury oceny zgodności, zakresu dokumentacji technicznej, sposobu znakowania systemów ochronnych i urządzeń przeznaczonych do użytku w strefach zagrożonych wybuchem.
Pierwszy raz pojawiła się w 1994 roku, a zawarte w niej informacje weszły w życie w 2003 roku. W Polsce dyrektywa ATEX działa od 2004 roku, kiedy to nasz kraj dołączył do Unii Europejskiej. Aktualnie obowiązująca dyrektywa została wprowadzona w 2016 roku i zaktualizowała większość norm i danych w porównaniu do poprzedniej wersji.
Strefy zagrożone wybuchem zostały zdefiniowane przez Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 8 lipca 2010 roku. Są to wszystkie miejsca, w których z powodu występowania mieszaniny substancji palnych jak: gazy, mgły lub pyły z powietrzem, może dojść do zapłonu i rozprzestrzenienia się na całą niespaloną mieszankę.
Oprawy oświetleniowe, by mogły być zainstalowane w tych miejscach, muszą spełniać warunki zapisane w dyrektywie. Musi być ono m.in. odporne na wysokie temperatury i wyładowania iskrowe. Sprawdzonym rozwiązaniem przeznaczonym do pracy w atmosferze wybuchowej, jest przeciwwybuchowa oprawa kasetowa LED, która posiada niezbędne atesty oraz certyfikowaną szczelność — IP 65. Jej żywotność wynosi do 70 tys. godzin, a temperatura barwowa 4000 K, co jest wartością bardzo zbliżoną do naturalnego światła.
Z powyższego można wywnioskować, że lampy z certyfikatem ATEX należy montować wszędzie tam, gdzie może dojść do wybuchu z powodu zapłonu substancji lotnych. Powinny być zatem stosowane między innymi w:
Oświetlenie z certyfikatem ATEX do stolarni
Niektóre z wymienionych miejsc wydają się względnie bezpieczne, jednak wysokie temperatury w połączeniu z pyłami lub substancjami chemicznymi mogą doprowadzić do zagrożenia. Według dyrektywy ATEX pracodawca zobligowany jest do stosowania aktualnych systemów bezpieczeństwa i zagwarantowanie pracownikowi komfortowego i bezpiecznego miejsca pracy. Stosowanie lamp, w miejscach nawet potencjalnie zagrożonych wybuchem jest zatem bardzo dobrym pomysłem.
Miejsca te można podzielić na kilka stref, które w precyzyjny sposób przedstawiają rodzaj substancji zagrażający wybuchem oraz jej częstotliwość występowania w zakładzie pracy.
Jak widzisz, stref i rodzajów zagrożeń w strefach wybuchowych jest naprawdę sporo. Może okazać się, że zakup zwykłych lamp będzie o wiele trudniejszy, niż się wydaje. Na szczęście producenci muszą w odpowiedni sposób oznaczać swoje produkty, dzięki czemu o wiele łatwiej jest znaleźć te, które spełnią nasze oczekiwania.
Oświetlenie z certyfiaktem ATEX na platoformie
Zobacz również nasze inne artykuły o oświetleniu przeciwwybuchowym
Każdy produkt objęty certyfikatem ATEX musi być opisany za pomocą cyfr i liter. Cały ciąg wygląda następująco: CE XXXX Ex II YY EX db IIA T5 Gb. Na pierwszy rzut oka wydaje się, że jest to losowy ciąg, niemający żadnego sensu. W rzeczywistości jednak każda cyfra i literka w tym zapisie ma znaczenie. Poszczególne części tego kodu oznaczają:
Oprócz tego każda z powyższych wartości może być przypisana do różnych typów urządzenia. Na przykład w grupie wybuchowości, oprócz II można wyróżnić również I, II All B i II C czy III.
Podczas dokonywania zakupu nie jest wymagana wiedza na temat wszystkich oznaczeń, jednak niektóre z nich warto znać.
Najlepsze oświetlenie z certyfikatem ATEX
Przepisy i dyrektywy nie powstają po to, by utrudniać życie przedsiębiorców. Służą one po to, by ujednolicić warunki pracy i zapewniać bezpieczeństwo pracowników. Stosowane wysokiej klasy lampy przeciwwybuchowe mają na celu zminimalizować ryzyko wybuchu w miejscu pracy. Jednak niestosowanie tego typu urządzeń wcale nie mówi, że w zakładzie wystąpi wypadek. Przez wiele lat praca może odbywać się w pełni bezpiecznie, jednak o tym, kiedy sytuacja się odwróci, nikt nie wie.
Oprócz oczywistego ryzyka, związanego ze zdrowiem i życiem ludzkim, niestosowanie opraw ATEX w wymaganych strefach wiąże się również z wysokimi karami. Podczas inspekcji Bezpieczeństwa i Higieny Pracy może okazać się, że lampy nie spełniają pewnych wymogów. Wtedy organy mogą nałożyć na pracodawcę karę, która będzie zdecydowanie wyższa niż koszt instalacji poprawnego oświetlenia.
Żeby dodatkowo wyeliminować ryzyko powstawania atmosfery wybuchowej w miejscu pracy, można:
Jak widzisz, zachowanie bezpieczeństwa w zakładzie zagrożonym wybuchem nie jest trudne. Podstawą jest stosowanie przystosowanych do tego typu miejsc urządzeń, a pozostałe elementy są dodatkiem, który powinien być spełniony przez każdego dobrego pracodawcę.
Artykuł napisany przez Marcin Pietrasik, 21 grudnia 2021
