Oświetlenie awaryjne musi działać całodobowo i spełniać szereg ściśle określonych norm. Ich stan techniczny powinien być nienaganny i kontrolowany przy pomocy odpowiednich narzędzi. Nie bez powodu zatem znaleźć można mnóstwo ustaw i rozporządzeń opisujących jak powinien wyglądać projekt takiego systemu i w jaki sposób działać.
Nie wiesz gdzie kupić Oświetlenie awaryjne? Znajdziesz je w naszym sklepie!
Jeśli chodzi o ustawy i rozporządzeń dotyczących oświetlenia awaryjnego nie ma zbyt wiele. Wykonując oświetlenie awaryjne należy kierować się normami PN-EN 1838:2005. Prawidłowe użycie oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego umożliwi bezpieczną ewakuację podczas stanu zagrożenia. Bez problemu znaleźć można mnóstwo rozporządzeń opisujących zasady ochrony przeciwpożarowej w budynkach, warunków technicznych oświetlenia w budynkach użytku publicznego czy wymagań dla kabli elektroenergetycznych oświetlenia. Zajmując się projektowaniem lub instalowaniem oświetlenia awaryjnego, warto znać podstawowe ustawy, dzięki którym będziesz w stanie tworzyć tego typu systemy wolne od jakichkolwiek niezgodności z prawem.
Ustawy i rozporządzenia dotyczące oświetlenia awaryjnego
Poniżej znajdziesz kilka ustaw i rozporządzeń, które opisują, w jaki sposób powinny być projektowane, instalowane i kontrolowane systemy oświetlenia ewakuacyjnego i awaryjnego.
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 roku o ochronie przeciwpożarowej.
W ustawie można znaleźć zapisy dotyczące m.in.:
Rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki morskiej z dnia 30 maja 2000 roku.
W rozporządzeniu zostały zawarte informacje dotyczące wymagań dla kabli elektroenergetycznych i oświetlenia awaryjnego oraz zasady wykonywania tego typu instalacji w tunelach.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 roku.
Określa wykaz wyrobów zezwolonych do stosowania wyłącznie po uzyskaniu odpowiedniego dopuszczenia. Określa również zasady wydawania dopuszczeń.
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 marca 2009 roku.
W tym rozporządzeniu zawarte zostały informacje dotyczące warunków zasilania budynków oraz wymagania wyposażenia budynków użyteczności publicznej w samoczynnie załączające się oświetlenie awaryjne po zaniknięciu oświetlenia podstawowego. Określone zostały tu również pomieszczenia wymagające oświetlenia awaryjnego oraz zasady oświetlania dróg ewakuacji i wymóg podświetlania znaków ewakuacji.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 27 kwietnia 2010 roku.
Zmieniło ono wykaz wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego oraz ochrony zdrowia, życia i mienia, a także zasady wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania. Określone zostały m.in. wymogi znaków bezpieczeństwa i opraw oświetlenia awaryjnego.
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku.
Rozporządzenie włączyło instalacje oświetlenia ewakuacyjnego do grupy urządzeń przeciwpożarowych. Dodatkowo ustanowiło nakaz wykonywania ich zgodnie z projektem przeciwpożarowym. Oznacza to, że odpowiednie urządzenia mogą być dopuszczone do eksploatacji wyłącznie po przeprowadzeniu odpowiednich prób i badań.
Polski Komitet Normalizacyjny od 2013 roku wprowadza nowe zasady numeracji Polskich Norm (PN). Nowy numer zawiera rok oraz miesiąc publikowanej formy. Jakie są normy dotyczące oświetlenia ewakuacyjnego? Najważniejsza jest PN-EN 1838:2005. Poniżej znajdziesz listę Polskich Norm dopasowanych do wymagań Unii Europejskiej dotyczących oświetlenie awaryjnego i ewakuacyjnego:
PN-EN 1838:2013-11 – Oświetlenie awaryjne.
W tej normie zawarto wymagania systemów oświetlenia awaryjnego i oświetlenia zapasowego instalowanych w budynkach lub lokalach, gdzie te systemy są wymagane. W szczególności skupiono się na budynkach publicznych oraz miejscach pracy.
PN-EN 50172:2005 – Systemy awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego.
W normie podano postanowienia dotyczące oświetlenia dróg ewakuacyjnych oraz znaków bezpieczeństwa. Określono również minimalne wymagania i parametry tego typu oświetlenia w zależności od wielkości, typu i przeznaczenia budynku. Postanowienia te odnoszą się do awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego w budynkach otwartych oraz miejscach pracy.
PN-EN 50171:2007 – Centralne układy zasilania.
Dotyczy systemów dołączonych na stałe do zasilaczy o napięciu nieprzekraczającym 1000 V i w takich, w których stosuje się akumulatory jako zapasowe źródło energii. Określone zostały podstawowe wymagania dotyczące bezpieczeństwa zasilaczy awaryjnych.
PN-EN 62034:2012 – Systemy automatycznego testowania awaryjnego oświetlenia ewakuacyjnego zasilanego z akumulatorów.
Podano tu podstawowe wymagania techniczne i określające bezpieczne korzystanie z wyrobów i podzespołów występujących w systemach samoczynnego testowania oświetlenia zapasowego i awaryjnego nieprzekraczającym 1000 V. Podano również wymagane funkcjonalności kompletnego zestawu do samoczynnego testowania układu systemu awaryjnego oświetlenia.
PN-EN 60598-1:2011 – Oprawy oświetleniowe — Część 1: Wymagania ogólne i badania.
W pierwszej części tej Normy Międzynarodowej określono wymagania dotyczące opraw oświetleniowych do elektrycznych źródeł światła, które mogą pracować przy napięciu zasilającym nieprzekraczającym 1000 V. Obejmują one między innymi: klasyfikację, konstrukcję mechaniczną i elektryczną oraz cechowanie opraw.
PN-EN 60598-1:2011 – Oprawy oświetleniowe — Część 2: Wymagania szczegółowe — Oprawy oświetleniowe do oświetlenia awaryjnego.
Ustalono tu wymagania dotyczące opraw oświetleniowych do oświetlenia zapasowego i awaryjnego. Znaleźć można 21 terminów opisujących parametry: żarówek z żarnikiem wolframowym, świetlówek, lamp LED i innych lamp wyładowczych do zasilania z awaryjnego źródła nieprzekraczającego 1000 V.
PN-EN ISO 7010:2012 – Symbole graficzne — Barwy bezpieczeństwa i znaki bezpieczeństwa. Zarejestrowane znaki bezpieczeństwa.
Zawiera kształt i barwę każdego ze znaków bezpieczeństwa zaprojektowanych zgodnie z normą PN-EN ISO 3864-1 oraz projekty symboli, stworzonych zgodnie z PN ISO 3864-3. Dotyczy wszystkich lokalizacji, gdzie droga ewakuacji powinna zostać stworzona, bez uwzględnienia transportu kolejowego, drogowego, rzecznego, morskiego i powietrznego.
PN-N-01256-5:1998 – Znaki bezpieczeństwa — Zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach ewakuacyjnych i drogach pożarowych.
W normie zawarto zasady umieszczania znaków bezpieczeństwa na drogach pożarowych i ewakuacyjnych. Podano również przykłady oznakowania dróg ewakuacyjnych.
PN-IEC 60364-4-482:1999 – Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych — Ochrona dla zapewnienia bezpieczeństwa — Dobór środków ochrony w zależności od wpływów zewnętrznych — Ochrona przeciwpożarowa.
Podano wymagania uzupełniające dotyczące ewakuacji w przypadku powstania zagrożenia oraz rodzaju magazynowanych materiałów.
PN-HD 60364-5-52:2011 – Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych — Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego — Oprzewodowanie.
Przedstawiono dokładne typy przewodów elektroenergetycznych, dobór rodzaju i sposób wykonania w zależności od budynku, wpływów zewnętrznych, obciążalności przewodów i sposobu wykonania ze względu na możliwość wywołania pożaru.
PN-HD 60364-5-56:2013 – Instalacje elektryczne niskiego napięcia — Część 5-56: Dobór i montaż wyposażenia elektrycznego — Instalacje bezpieczeństwa.
W normie zawarto informacje dotyczące źródeł zasilania i obwodów instalacji bezpieczeństwa. Określono również szczególne wymagania dotyczące instalacji awaryjnej i bezpieczeństwa posiadających własne źródła zasilania.
Oprócz wyżej wymienionych norm można znaleźć sporo innych niezwiązanych bezpośrednio z projektowaniem oświetlenia ewakuacyjnego i awaryjnego.
Normy dotyczące oświetlenia ewakuacyjnego
Pomiary oświetlenia ewakuacyjnego i awaryjnego należy wykonywać w miejscach oznaczonych jako droga ewakuacyjna. Wymagania dotyczące badań oświetlenie awaryjnego, dokładniej norma PN-EN 1838 mówi o tym, że wszystkie drogi ewakuacyjne powinny być oświetlone na całej długości światłem o natężeniu wynoszącym min. 1 lx. Wybierając punkty pomiarowe, należy przyjąć minimalne odległości pomiędzy nimi wynoszące 1-2 m, a także stosować zasadę — więcej pomiarów = dokładniejszy pomiar. W przypadku korytarzy o szerokości do 2 m należy badać natężenie oświetlenia w środkowym pasie, który stanowi przynajmniej połowę szerokości korytarza. Gdy zaś korytarz ewakuacyjny jest szerszy niż 2 m, można podzielić go na kilka dróg. Stosunek maksymalnego na minimalnego natężenia oświetlenia nie powinien być mniejszy niż 40 : 1.
Wymagania dotyczące badań oświetlenia awaryjnego
Strefy otwarte, czyli pomieszczenia lub korytarze o znacznie większej szerokości powinny być również oświetlone w odpowiedni sposób. Średnie natężenie oświetlenia w strefach otwartych nie powinno być mniejsze niż 0,5 lx, a stosunek maksymalnego do minimalnego natężenia, podobnie jak w przypadku korytarzy nie powinien być większy niż 40 : 1.
W strefach wysokiego ryzyka, minimalne natężenie oświetlenia nie powinno być mniejsze niż 10% eksploatacyjnego natężenia, a także wynosić przynajmniej 15 lx. Są to warunki niezbędne do ukończenia przez pracowników wykonywanych czynności.
Wszystkie badania należy wykonywać zawsze na wysokości podłogi lub schodów.
Jednym z urządzeń spełniających wymagania do wszystkich typów pomieszczeń jest Starlet Quad. Oprawę oświetlenia wyróżnia prosta konstrukcja i możliwość dopasowania strumienia świetlnego w zależności do miejsca zastosowania. Nie musisz zaopatrywać się już w wiele rodzajów oświetlenia, wystarczy jedna oprawa awaryjna, którą możesz stosować wszędzie.
Sprawdź nasze pozostałe artykuły na temat oświetlenia awaryjnego
Ważną sprawą jest to kiedy wykonywać pomiary oświetlenia awaryjnego. Według Rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 roku dotyczącego ochrony przeciwpożarowej budynków, oświetlenie awaryjne należy do urządzeń przeciwpożarowych, co oznacza, że badanie stanu technicznego urządzeń należy wykonywać nie rzadziej niż raz w roku. Należy również pamiętać, że pomiary oświetlenia awaryjnego, należy wykonywać odpowiedniej klasy luksomierzem, ponieważ w tym wypadku mamy do czynienia z niewielkimi wartościami natężenia światła. Miernik musi być dostosowany do tych warunków i posiadać aktualne świadectwo wzorcowania potwierdzające sprawność urządzenia.
Kiedy wykonywać pomiary oświetlenia awaryjnego?
Bez wątpienia oświetlenie awaryjne jest 1 z bardzo istotnych rzeczy, jakich w wielu budynkach nie może zabraknąć. Ale co to jest oświetlenie awaryjne? Jak nazwa wskazuje, oświetlenie awaryjne jest stosowane podczas wystąpienia awarii zasilania. Jest niezależne od oświetlenia podstawowego, warto pamiętać, że oświetlenie awaryjne nie jest tym samym co oświetlenie rezerwowe. W przypadku nagłego zaniku prądu, następuje duże utrudnienie w poruszaniu się i np. wydostaniu z budynku. Takie sytuacje mogą zagrażać zdrowiu a nawet życiu. Aby uniknąć takich groźnych sytuacji, szczególnie w pomieszczeniach, w których przebywa jednocześnie duża ilość osób, a co za tym idzie ryzyko wystąpienia paniki jest większe, zaczęto stosowanie oświetlenia niezależnego od oświetlenia podstawowego. Zamontowanie opraw umożliwiających swobodne poruszanie się po obiekcie w czasie awarii zasilania, jest nieocenioną pomocą i ułatwieniem w zapanowaniu nad sytuacją. Z tych powodów oświetlenie awaryjne jest ważną sprawą, której nie należy lekceważyć. Dlatego wykonanie prawidłowego projektu, a następnie terminowe kontrole są ważne i trzeba o nich pamiętać.
Co to jest oświetlenie awaryjne?
Czemu oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne LED jest takie ważne? Prawidłowo użyte jest nieocenioną pomocą w co najmniej 2 sytuacjach: podczas pożaru lub innego niebezpiecznego zdarzenia, a także, gdy braknie prądu i bez oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego poruszanie się po budynku byłoby utrudnione. Wśród wielu typów oświetlenia istnieje jeden rodzaj, który jest szczególnie ważny i wymaga się od niego najwyższej jakości i odpowiednich parametrów. Mowa tu o oświetleniu awaryjnym LED. Gdy wszystko jest w porządku, światło jest ważne, ale nie najważniejsze, jednak w przypadku awarii, gdy na uwadze mamy życie ludzi przebywających na obiekcie i potrzebna jest sprawna ewakuacja, oświetlenie musi być sprawne bez względu na okoliczności.
Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne LED
Oświetlenie awaryjne LED
Oświetlenie ewakuacyjne LED
Kolejnym istotnym aspektem jest sposób testowania lampy. Każda lampa awaryjna wymaga okresowej weryfikacji sprawności. Dlatego też powinna być wyposażona w funkcje testu, który weryfikuje czy dana lampa działa w sposób prawidłowy. Istnieją 3 podstawowe typy testu:
test ręczny – lampy wyposażone w test ręczny posiadają przycisk, który po naciśnięciu sprawdza czy dana lampa jest sprawna;
autotest – lampy z funkcją autotestu co jakiś czas sama wykonuje weryfikację poprawności działania i w przypadku problemu daje informację wizualną bądź dźwiękową (w większości przypadków jest to dioda sygnalizacyjna). Podczas okresowego sprawdzania lampy wystarczy że konserwator przejdzie po obiekcie i sprawdzi czy żadna lampa nie zgłosiła błędu;
test centralny – dotyczy głównie droższych systemów, opartych o centralna baterię. Lampy tego typu często podłączone są do centralnego systemu, który automatycznie informuje o tym, ze dana lampa przestała funkcjonować poprawnie. Jest to najwygodniejszy, ale również o wiele droższy system.
Wiemy co to jest oświetlenie awaryjne, ale gdzie jest wymagane? Jak sama nazwa wskazuje oświetlenie awaryjne należy używać w pomieszczeniach, w których istnieje ryzyko zagrożenia zdrowa ze względu na awarię oświetlenia podstawowego. Z tego względu oświetlenie awaryjne należy umieszczać praktycznie w każdym budynku użytku publicznego. Należy pamiętać, że w pomieszczeniach należy zapewnić oświetlenie ewakuacyjne. Chyba, że w pomieszczeniu światło działa co najmniej godzinę po awarii, wtedy oświetlenie ewakuacyjne nie jest wymagane. A w jakich pomieszczeniach jest to konieczne? Oto podstawowe pomieszczenia wymagające oświetlenia ewakuacyjnego:
Oświetlenie awaryjne gdzie jest wymagane?
Wszystkie urządzenia muszą być poddawane kontroli, dlatego też możemy zastanawiać się jak często pomiary natężenia oświetlenia awaryjnego powinny być wykonywane. Zaleca się wykonywanie pomiarów minimum 1 raz w ciągu roku, należy również upewnić się, czy oświetlenie spełnia określone normy. Jak wiemy, oświetlenie awaryjne ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo osób przebywających w budynku, w którym doszło do awarii. Dlatego też niezwykle ważne jest dotrzymywanie terminu przeglądu sprawności i natężenia oświetlenia awaryjnego. Za niedotrzymanie tego obowiązku grozi wysoka kara pieniężna. Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne LED powinno zawierać wysoką klasę szczelności, aby w czasie awarii zasilania danego obiektu prawidłowo spełniać swoją rolę. Barwa światła w oświetleniu awaryjnym powinna być biała naturalna, musi też posiadać właściwy materiał wykonania, a także odpowiednią liczbę lumenów. Podczas zaniku napięcia, często wśród zgromadzonych osób występuje panika, dlatego oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne należy montować w widocznym miejscu. Oświetlenie awaryjne i ewakuacyjne LED jest nieocenionym pomocnikiem podczas kryzysowych sytuacji, dlatego dbajmy o jego sprawność.
Pomiary natężenia oświetlenia awaryjnego jak często
Artykuł napisany przez Marcin Pietrasik, 27 lipca 2022
